Инноваци - Шинэ Санаа, Шинэ Нээлт, 2009, 2(6-2)
Ханиалгын оношлогоо ба эмчилгээ
( Эмнэлзйн хтлбр )
Орчуулсан: Э.Тэмлэн
Ханиалгын оношлогоо ба эмчилгээ
Ханиалга нь уушгины эмч болон рхийн эмч нарыг зорьдог вчтндийн хамгийн тгээмэл хэлдэг шинж тэмдгдийн нэг бгд1 энэ нь магадгй ханиалга вчтндийн амьдралын чанарыг гнзгий бгд уршигтайгаар бууруулдагтай холбоотой байх.2 Энэх глэлд бид насанд хрэгчдийн ханиалгыг оношлох, эмчлэх аргын талаар танилцуулах болно.
Бидний тодорхойлсон удирдамжин дээр суурилсан аргын тусламжтайгаар ханиалгын ихэнх тохиолдлыг амжилттай оношлож эмчлэх боломжтой.
Архаг ханиалгын нийт тохиолдлын 88-100%-ийн шалтгааныг тогтоох боломжтой бгд зв тодорхойлсон шалтгааны эсрэг врмц эмчилгээ 84-98%-ийн амжилттай байдаг.1 Ийм ндр хувьтайгаар эмчилж чаддаг учир ханиалгын эсрэг врмц бус эмчилгээ тун бага рэгтэй юм.1
Ханиалгын хугацаа
Ханиалгын хугацааг тодорхойлох нь боломжит оношийн жагсаалтыг багасгах эхний алхам юм. Архаг ханиалгыг хэрхэн тодорхойлох талаар олон зртэй санал бодол байдаг.1
Бид ханиалгыг гурван категорит хуваахыг санал болгож байна: цочмог буюу 3 долоо хоногоос бага хугацаанд ргэлжилсэн; цочмогдуу буюу 3-8 долоо хоног ргэлжилсэн; архаг буюу 8 долоо хоногоос дээш ргэлжилсэн. Нэгэнт бх л трлийн ханиалга илрэх едээ цочмог байдаг тул анх злэх е дэхь ханиалгын хугацаагаар байж болох шалтгааны хрээг тогтооно.
Цочмог ханиалга
Цочмог ханиалгын шалтгааныг оношлохын тулд эмпирик эмчилгээний туршилтууд дээр суурилсан эмнэлзйн аргыг бид санал болгож байна. Эмч байж болох вчний давтамжийг толгойдоо бодон вчтний асуумж болон бодит злэгийг хийх ёстой. Хэдийгээр цочмог ханиалгын шалтгааны давтамж болон хамрах хрээг судалсан судалгаа байхгй ч эмнэлзйн туршлагаасаа харахад энгийн ханиад, цочмог нянгийн гаралтай синусын рэвсэл, зарим газар ххл ханиад зэрэг амьсгалын дээд замын халдварууд, уушгины архаг бглрлтт вчний сэдрэл, харшлын ринит болон орчны дгчдс сдэг ринит зэрэг шалтгаанууд нь хамгийн тгээмэл байна.1
Амьсгалын дээд замын вирсийн халдвар нь цочмог ханиалгын хамгийн тгээмэл шалтгаан. Ямар ч эмчилгээ хийгээгй байхад энгийн ханиадны е дэхь ханиалга эхний 48 цагт 83%-д нь илэрч байхад 14 дэхь хоногт 26%-тай болдог.3 Хамрын араас салс шрэх, хоолойгоо засах, эсвэл энэ хоёр хоёулаа зэрэг сэх ед амьсгалын дээд зам дахь ханиалгын рефлекс сэдээгдэж ханиалга сдэг байна.3
Цээжний рентген зураг хэвийн байх ед голцуу хамрын агаар дамжуулалттай холбоотой шинж тэмдгд (жишээ нь, нус гоожих, найтаалгах, хамар битрэх болон хамрын араас салс шрэх), халууралттай эсвэл халууралтгй, нулимс гоожих болон хоолой ирвэгнэх зэрэг шинждээр илэрсэн амьсгалын замын цочмог эмгэгийн улмаас вчтнд злэх ед энгийн ханиад оношлогддог. Дээрх тохиолдлуудад оношлогооны зорилгоор шинжилгээ хийлгэх шаардлагагй. рр хэлбэл, дээрх шинж тэмдгд илэрсэн хэвийн дархлаатай вчтндийн 97-оос дээш хувьд цээжний рентген зураг хэвийн байх болно.4
Энгийн ханиадны улмаас ссэн цочмог ханиалгыг эмчлэхийн тулд тохиолдлын, санамсаргй хяналтат, пласебо-хяналттай судалгаануудаар ханиалгыг бууруулдаг нь нотлогдсон эмндийг (Хснэгт 1) бид санал болгож байна. нд дексбромфенирамин + псевдоэфедрин3 болон напроксен орно.5 Хэдий ханиалгад злэх нл нь тухайлан судлагдаагй хэдий ч хамрын ипратропиум нь энгийн ханиадны е дэхь нус гоожих, найтаах зэргийг бууруулдаг нь нотлогдсон.6 Энэ нь магадгй хуучивтар хистамины эсрэг бэлдмэлд болон напроксенийг хэрэглэж чадахгй вчтндэд тустай байж болно.
Хамрын болон системийн кортикостероид7,8, цайрын шахмалын эдгээх чадварыг нотолсон9-11 итгэлтэй баримт байхгй байгаа бгд мн харьцангуй нойр хргэдэггй хистамины Н1 антагонистуудыг (жишээ нь, лоратадин) дангаар нь болон хамрын бит арилгагчтай хавсран хэрэглэхэд р днгй байна.1,12 Эдгээр H1 антагонистууд энгийн ханиадтай вчтндийн ханиалгыг намдааж чадахгй байгаа нь магадгй тэд маш бага эсвэл огт антихолинерг йлчилгээ байхгйтэй холбоотой бгд энгийн ханиад нь хистаминаар дгддггйтэй холбоотой буй за. Нг талаар, харшлын ринит зэрэг хистаминаар дгддг вчндийн е дэхь ханиалга (Хснэгт 1) нойр хргэдэггй хистамины эсрэг бэлдмэлдэд мэдэгдэхйц сайжирдаг.13 Бид эмийн эмчилгээг харшил трлэгчдээс зайлсхийх орлогч хэрэгсэл байдлаар хэрэглэхийг санал болгохгй.
Энгийн ханиад нь нянгийн гаралтай синуситээс15 голцуу эмнэлзйн хувьд ялгагдаж чаддаггй вирсийн гаралтай риносинусит14 юм. Вирсийн риносинусит нь ил тгээмэл тохиолддог учир хэрвээ хистамины эсрэг бэлдмэл болон хамрын бит арилгагчаар эмчлэх ед шинж тэмдгийн сайжрал гхгй байгаа болон дараах шинждээс дор хаяж хоёр нь илэрч байгаа цочмог синуситийг сэжиглэж болохуйц вчтндэд антибиотик хэрэглэхийг звлж байна: дээд эрний шд вдх, хамрын идээрхэг шрэл, синусуудын трансиллюминац дахь хэвийн бус илрэл болон хамраас нггй ялгадас гарсан глэмжтэй (Хснэгт 1). Антибиотик эмчилгээ эхлэхийн тулд синусуудын зураг авах нь ихэнх тохиолдолд шаардлагагй байдаг.16
Энгийн ханиад трл брийн риносинусын эмгэгдээс урган гарсан хамрын араас салс шрэх архаг хамшинжтэй адилаар ханиалга болон цэрний хамшинжээр илэрч болно гэдгийг ихэвчлэн мэддэггй.17,18 ний улмаас эмч нар иймэрх хамшинжийг нянгийн гаралтай гуурсан хоолойн рэвсэл хэмээн оношилж антибиотик бичиж гх хандлагатай байдаг.19 Амьсгалын дээд замын шинждтэй хавсран илэрч буй ханиалга болон цэрний хамшинжтэй вчтндэд гуурсан хоолойн рэвсэл оношлохгй бгд цхн тохиолдлыг эс тооцвол эдгээрийн ед бид эхэлж антибиотик бичиж гхгй. Уушгины архаг бглрлтт вчний сэдрэлийн ед хэрвээ цочмог ханиалга нь амьсгал тасалдах, исгэрсэн амьсгал, эсвэл хоёулантай нь хавсарч хндэрсэн вчтн байвал антибиотик бичиж гн (Хснэгт 1).20 Мн бид ххл ханиадтай вчтнтэй ойр контакттай байсан амьсгалын дээд замын цочмог шинждтэй вчтнд болон Bordetella pertussis-ийн халдварыг санагдуулахуйц ханиалга, блжилт бхий вчтндэд антибиотик бичдэг.1 Уушгины архаг бглрлтт вчин байхгй ед гуурсан хоолойн рэвслийг оношлож чадахгй байх нь магадгй вчтнд сргр нллхгй байж болно, учир нь ихэнх амьсгалын цочмог халдварууд вирсийн гаралтай байдаг.21
Пневмони, зн ховдлын дутагдал, багтраа эсвэл гадны биетийн аспирац болоход нллдг эмгэгдийн ед цочмог ханиалга илэрч болно.1,22 Ялангуяа ахимаг настай вчтндэд сонгодог шинжд маш бага эсвэл байхгй байж болдог учир тэдгээрт онцгой анхаарал хандуулах хэрэгтэй.
Цочмогдуу ханиалга
Цочмогдуу ханиалгын шалтгааныг оношлохын тулд эмпирик эмчилгээний туршилтууд дээр суурилсан эмнэлзйн арга ба хязгаарлагдмал лабораторийн шинжилгээг бид санал болгож байна. Ханиалга нь цочмогдуу бгд тодорхой нэгэн амьсгалын халдвартай холбогдоогй байгаа ед бид вчтнийг архаг ханиалгатай вчтнтэй ижил замаар нэлнэ. Харин амьсгалын дээд замын халдвараар эхэлсэн, 3-8 долоо хоног ргэлжилж буй ханиалгын хамгийн тгээмэл шалтгаанууд нь халдварын дараа ханиалга, нянгийн синусит, багтраа байдаг. Хснэгт 1
.jpg)
Халдварын дараах ханиалга гэдэг нь уушгины хатгалгаагаар хндрээгй (.х. цээжний рентген зураг хэвийн) цочмог амьсгалын замын халдвараар эхэлсэн, эмчилгээгйгээр эцсийн эцэст тогтдог ханиалга хэмээн тодорхойлогддог.1 Энэ нь гуурсан хоолойн тр зуурын хэт мэдрэмжтэй, мэдрэмжгй ринит, трахеобронхит, эсвэл хоёулангийнх нь улмаас ссэн хамрын араас салс шрсний эсвэл хоолойгоо зассаны улмаас сч болно. Хэрвээ вчтн хамрын араас салс шрч буй эсвэл байнга хоолойгоо засдаг эсвэл ам-залгиуртаа цэртэй байгаа бол энгийн ханиадтай тстэй эмчилгээний эхний хэсгийг санал болгож байна (Хснэгт 2). Хэрвээ энэх эмчилгээг эхлээд долоо хоногийн дараа ханиалга арилахгй байгаа бол нянгийн синусит байгаа эсэхийг шалгах зорилгоор синусуудыг зургийг авна. Хэрвээ эдгээр шинжилгээгээр 5 мм-ээс ил салсын зузаарал, агаар-шингэний твшин, эсвэл сдэржилт23 илэрвэл 5 дрийн турш хамрын бит арилгагч, 3 долоо хоногийн турш антибиотик гд (Хснэгт 2) дараа нь вчтний байдлыг дахин нэлнэ.
Бодит злэгээр вчтнд исгэрсэн амьсгал, хэржигнр, шажигнуур илэрвэл цээжний рентген зураг авах шаардлагатай. Хэрвээ хэвийн байвал амьсгалын гуурсан хоолой ргсггч бэлдмэлд болон кортикостероидууд бичих бгд звхн ойрын хугацаанд B.pertussis- ийн халдвар авсан сэжигтэй байвал антибиотик гн. Эдгээр тохиолдлуудад вчтний сайжрал нь багтрааг оношлоход хргэхгй бгд учир нь дээрх эмд мукоцилиар цэвэрлэгээг ихэсгэж, салсын ялгарлыг бууруулж эсвэл гуурсан хоолойн тр зуурын хэт мэдрэмжийг бууруулснаараа вирсийн халдварын дараах ханиалгыг багасгасан байж болно. Хэдийгээр ханиалга нь астмын цорын ганц илрэх шинж (ханиалгат хэлбэрийн багтраа шиг) байж болох хэдий ч энэх оношийг гуурсан хоолойн хэт мэдрэмж (жишээ нь. метахолины сорилд эерэг байх) илтгэж болох бгд багтрааны эмчилгээний (Хснэгт 2) ед ханиалга буурах болон давтан злэгээр вчний архаг шинж чанарыг илтгэх зэргээр л брэн батлагддаг.1
Хэрвээ тухайн хэсэг газарт B.pertussis-ийн халдвар саяхан тэмдэглэгдсэн, вчтэй нь нотлогдсон хнтэй харьцсан, эсвэл вчтн тогтмол бус ххлэн ханиалгаж, блжиж байгаа бол халдварын эсрэг эмпирик эмчилгээг хийх ёстой (Хснэгт 1 ба 2).1 Антибиотикийг хожуу хэрэглэх тутам тэдгээрийн р дн тдий чинээ бага байна. Ххл ханиадыг лабораториор оношлох нь твгтэй, учир нь ханиалгын эхлэл болон вчнийг сэжиглэх хооронд ихэвчлэн удаашрал байдаг, мн одоогоор B.pertussis-т зориулсан бэлэн, найдвартай ийлдэс судлалын шинжилгээ байхгйтэй холбоотой.24,25 Хамар-залгиурын шрлийн сгвр 2 долоо хоногийн дараа голцуу срг байдаг бгд ойрын хугацаан дахь B.pertussis-ийн халдварын найдвартай, ийлдэс судлалын баталгаа нь нянгийн янз брийн хоруу хчин зйлийн аль нэгний эсрэг ссэн эсрэг биеийн твшин ихэссэн байхыг шаарддаг. Архаг ханиалга 8 долоо хоногоос ил хугацаанд Хснэгт 2
.jpg)
ргэлжилсэн ханиалга хэдийгээр олон р шалтгаанаар сгэгдэж болох боловч26 ихэнх тохиолдолд хэдхэн оношид хамаатуулж болдог. Ийм учир бид эмпирик эмчилгээний туршилтууд болон чиглэсэн лабораторийн шинжилгээ (жишээ нь, цээжний рентген зураг эсвэл метахолины сорил) бхий эм болон дгчдс зайлсхийсэн туршилтуудад ндэслэн хамгийн тгээмэл шалтгаануудыг эхэнд нь нэлэх дэс дараатай нэлгээг санал болгож байна. Хэрвээ шаардлагатай нэмэлт шинжилгээ хийж, нарийн мэргэжлийн эмчтэй звлн. Ингээд улмаар архаг ханиалгын эргэлзээгй онош нь аль врмц эмчилгээ нь ханиалгыг зогсоож байгааг ажигласны ндсэн дээр тавигдана. Учир нь архаг ханиалга нэгэн зэрэг нэгээс ил эмгэгийн улмаас сч болдог (18-93%-ийн тохиолдолд)1,2 бгд хэсэгчилсэн р дн злж буй эмчилгээг зогсоохгйгээр дараагийн эмчилгээг эхлэх ёстой.
Олон тооны судалгаагаар1,17,18,27-32 хэвийн дархлаатай вчтндийн 95%-д хамар болон синусуудын эмгэг, багтраа, ходоод-улаан хоолойн срг, тамхи болон бусад дгчдр сгэгдсэн архаг бронхит, гуурсан хоолой тэлэх вчин, эозинофилийн бронхит, эсвэл ангиотензин-хувиргагч-энзимийг хориглогчийн хэрэглээ зэргээс дсэн хамрын араас салс шрэх хамшинжийн р днд архаг ханиалга сдэг байна. лдсэн 5%-д нь гуурсан хоолойн гаралтай карцинома, хорт хавдрын сэрхийлэл, саркоидоз, зн ховдлын дутагдал болон залгиурын йл ажиллагааны алдагдлын улмаас ссэн аспирац зэрэг бусад олон трлийн вчний ед архаг ханиалга сдэг. Бидний туршлагаас харахад сэтгэцийн гаралтай “дадал” ханиалгыг бусад вчнийг гйсгэх замаар хамгийн сайн оношлодог.1,26 Жишээ нь, зогсолтгй хоолойгоо засах шинж бхий хамрын араас салс шрэх хамшинжийг “дадал” ханиалгатай эндрэн оношлох нь бий.1
Оношлогоо ба эмнэлзйн нэлгээ
Эмч вчтний тх, бодит злэгийг нягталж, архаг ханиалгын хамгийн тгээмэл шалтгаануудад (.х. хамрын араас салс шрэх хамшинж, багтраа, ходоод-улаан хоолойн срг) анхаарлаа хандуулан, цээжний рентген зураг авч, шинж тэмдгд нь хамрын араас салс шрэх хамшинж, багтраа, ходоод-улаан хоолойн срг, эсвэл эозинофилийн бронхит зэрэг вчндийн оноштой (дангаараа эсвэл хавсран) ихэвчлэн холбогддог эмнэлзйн трхтэй таарч байгаа эсэхийг тодорхойлсноороо боломжит оношийн жагсаалтыг багасгаж чадна. Хэрвээ вчтний ханиалга цустай байвал хемоптизисийн удирдамжийн дагуу вчтнийг нэлэх ёстой.33
Хэрвээ вчтн тамхи таталтын эсвэл бусад хрээлэн буй орчны цочруулд ртдг асуумжтай, эсвэл ойрын хугацаанд ангиотензин-хувиргагч-энзимийг хориглогчоор эмчлэгдэж байсан бол юуны трнд 4 долоо хоногийн турш цочруулыг арилгаж, эмийг зогсоосон нхцлд байлгах хэрэгтэй бгд ингэснээр ханиалга архаг бронхит эсвэл ангиотензин-хувиргагч-энзимийг хориглогчоос бхэлдээ эсвэл хэсэгчлэн хамаарч байсан эсэхийг илрлэх болно. Энэх хугацаанд эдгээр хчин зйлээс болсон ханиалга нэлээд хэмжээгээр эсвэл брэн арилах ёстой (Хснэгт 3).1 Цочруулын нлнд ртгй байхад ханиалга нь цэртэй байсан ч архаг бронхит хэмээн оношлож болохгй. Ханиалганы шинж чанар (жишээ нь, гэнэт эхлэдэг, задгай, ххл, цэртэй эсвэл хуурай), дууны онцлог (жишээ нь, хуцуулах, гуаглах, чанга) болон ханиалгын хугацаа (жишээ нь, шн эсвэл хоол идэх ед) зэрэг нь оношийн ач холбогдолтой нь батлагдаагй.18
Хэдийгээр хамрын араас салс шрэх эсвэл хоолой засах асуумжтай, злэгээр цэр гарсан, ам-залгиурын салст брхл чулуун замын харагдацтай байх зэрэг нь хамрын араас салс шрэх хамшинжийг санал болгох боловч эдгээр шинж тэмдгд энэх оношинд врмц бус,32 энэх эмгэг ханиалгын шалтгаан болж байсан ч ргэлж зэгддэггй шинжд юм. вчтндийн багахан хэсэгт амьсгалын дээд замын ямар нэгэн шинж тэмдэг хараахан илрээгй байхад 1-р еийн Н1 антагонист болон хамрын бит арилгагчдын хослолд зохистой р дн злж болно (эдгээр вчтнд “чимээгй” хамрын араас салс шрэх хамшинжтэй).31 Хэдийгээр байнга цээж хорсох, гулгих зэрэг нь ходоод-улаан хоолойн срг вчин ханиалгын шалтгаан болж байгааг нотлох боловч нийт тохиолдлын 75 хувьд эдгээр шинж илэрдэггй (.х. “чимээгй” ходоод-улаан хоолойн сргтэй вчтндэд).34
Багтрааны нийт тохиолдлын 57 хртэлх хувьд35 цорын ганц илрэл нь ханиалга байж болдог (.х. ханиалга хэлбэрт багтраа эсвэл “чимээгй” багтраа). Тийм учраас исгэрсэн амьсгалын тхтэй, одоогоор исгэрсэн амьсгалтай байлаа ч36 багтрааны эмнэлзйн онош найдваргй тул звхн эмнэлзйн суурин дээр багтрааг оношлох нь зохисгй юм. Хэдийгээр шажигнуур, хэржигнр зэрэг бусад хэвийн бус авиа нь амьсгалын доод замын вчнийг шинжлэхийг илтгэж болох ч эдгээр ггдлд баталхуйц лабораторийн шинжилгээтэй (жишээ нь, архаг завсрын эдийн пневмониг харуулсан цээжний рентген зураг) байсан ч, байгаагй ч ханиалгын эцсийн шалтгааныг тодорхойлоход звхн нд найдах ёсгй. Ханиалга тухайлсан врмц эмчилгээнд хариу йлдэл злж байгаа ед л баттай оношийг тавьж болно.
Цээжний рентген зураг
Цээжний рентген зураг нь боломжит оношийг эхний удаа зэрэглэхэд болон эмпирик эмчилгээ, лабораторийн тестийн туршилтуудыг чигллэхэд хэрэгцээтэй байдаг.1 Хэвийн дархлаатай вчтний хэвийн рентген зураг, эсвэл хуучин, хамааралгй тогтвортой процессоос р хэвийн бус зйлгй рентген зураг нь хамрын араас салс шрэх хамшинж, багтраа, ходоод-улаан хоолойн срг вчин, архаг бронхит болон эозинофилийн бронхитийг магадтай болгох бгд харин гуурсан хоолойн гаралтай карцинома, саркоидоз, срьеэ, гуурсан хоолой тэлэгдэх вчнийг гйсгэхэд хрнэ. Хэрвээ цээжний рентген зураг хэвийн бус байвал эмч дараа нь рентген зурагт илэрч байгаа рчллтдийн илтгэх боломжит вчндийг нэлэх ёстой.
Хамгийн тгээмэл шалтгаанууд
Хамрын араас салс шрэх хамшинж, багтраа, ходоод-улаан хоолойн срг вчин, эозинофилийн бронхит, эсвэл эдгээрийн хавсарсан тохиолдолтой холбоотой эмнэлзйн трх нь хэвийн эсвэл бараг хэвийн, тогтвортой цээжний рентген зурагтай, архаг ханиалга бхий ангиотензин-хувиргагч-энзим хориглогч хэрэглэдэггй, тамхи татдаггй вчтн байдаг.
Хамрын араас салс шрэх хамшинжийг оношлох тест байхгй болон энэ нь архаг ханиалгын хамгийн тгээмэл шалтгаан болдогтой холбоотой вчтнд хамгийн трнд энэх эмгэгийг сэжиглэн зэх ёстой. врмц эмчилгээний р дн ханиалгын шалтгааныг зв тогтоосон болон врмц эмчилгээг зв сонгосон эсэхээс хамаарна (Хснэгт 3).1 Хамрын араас салс шрэх хамшинжийн ялган оношлогоонд синусит болон дараах хэлбэрийн ринитд дангаар болон хавсарсан байдлаар илрэх нь багтана: харшлын бус, харшлын, халдварын дараах, вазомотор, эмээр дгдсн, хрээлэн буй орчны цочруулаар дгдсн. Хэрвээ врмц эмчилгээ р дн гхгй байвал энэ нь хамрын араас салс шрэх хамшинж биш гэдгийг хангалттай илэрхийлэхгй бгд магадгй буруу антихистамин гсний улмаас ханиалга дээрдээгй байж болно.1 Хистаминаар дамжаагй хамрын араас салс шрэхээр дгдсн ханиалгын ед шинэ еийн H1 антагонистууд р дн злэхгй.1
Нэг удаагийн метахолины сорилын срг р дн нь багтрааг архаг ханиалгын шалтгаанаас хасах (толуен диизоцианатад ртсний дараахан сорилыг хийхээс бусад тохиолдолд)1 шалтаг болохгй бгд сорилын эерэг урьдчилсан нэлгээ 60%-88%,17,32,34,37 срг урьдчилсан нэлгээ нь 100%17,32,34,37 хэдий ч сорилыг тогтмол хийхийг бид санал болгож байна. Ханиалгын хэлбэрт багтраа ернхийд багтраатай ижилхэн замаар эмчлэгдэх ёстой.1 Хэрвээ багтрааны эмчилгээнд (Хснэгт 3) ханиалга сайжрахгй бол метахолины сорилын р днг хуурамч эерэг хэмээн тооцно. Нг талаар, метахолины сорил хийгээгй байхад системийн кортикостероидуудыг хэрэглэсний дараагаас ханиалга алга болох нь вчтнийг багтраатай хэмээхэд хргэх ёсгй бгд учир нь кортикостероидод эерэг урвал злдэг бусад рэвслийн вчнд (жишээ нь, эозинофилийн бронхит ба харшлын ринит) байдаг.1
Бид “чимээгй” ходоод-улаан хоолойн сргг оношлохын тулд вчтнийг нэлэхдээ оношлогооны тест тогтмол хийхийг дараах шалтгаанаар санал болгодоггй: улаан хоолойн pH-ийн 24 цагийн хяналт нь хэдийгээр цорын ганц, хамгийн мэдрэг бгд врмц тест мн боловч энэ нь 100-аас бага хувийн срг урьдчилсан нэлгээ болон 89%-ийн17,32,34 эерэг урьдчилсан нэлгээтэй байдаг. Мн улаан хоолойн pH-ийн 24 цагийн хяналт нь вчтнд тохь тухгй, тгээмэл байдаггй болон срг вчний улмаас ссэн ханиалгыг оношлоход энэх хяналтаар цуглуулсан р днг хэрхэн тайлбарлах талаар нэгдсэн ойлголт байдаггй болно.1,33,34 Эмчилгээнд нь бгд (амьдралын хэв маягийн рчллт, хчил дарангуйлал, прокинетик эмд) ханиалгыг сайжруулахгй байлаа ч гэсэн ходоод-улаан хоолойн срг вчнийг шалтгаанаас хасаж болохгй. Магадгй эмчилгээ нь эрчимтэй бус, эсвэл хангалттай удаан хугацаагаар хэрэглээгй, эсвэл хамгийн эрчимтэй эмчилгээнд ч хариу йлдэл злэхгй байгаа зарим тохиолдолд антирефлюкс мэс засал амжилттай болж болно.1,38 Эмчилгээний дэглэмийн зохицол болон антирефлюкс мэс заслын заалтыг эмийн эмчилгээ ргэлжилж байх хооронд улаан хоолойн pH-ийн хяналтаар нэлнэ.
Нийт тохиолдлын 13 хртэлх хувьд эозинофилийн бронхит архаг ханиалгын шалтгаан болдог.30-32,35 Хэдийгээр цэрний шинжилгээнд багтраатай тстэй эозинофилд болон метахроматик эсд харагддаг боловч багтраанаас гуурсан хоолойн хэт мэдрэг байдалтай холбогддоггйгээрээ ялгаатай.39 Эозинофилийн бронхит амьсгалын, ялангуяа системийн кортикостероидуудад сайн р дн злдэг (Хснэгт 3).30 Хэрвээ дсн-цэрний сорьцонд стандарт аргуудыг30,39 зв хэрэглэн зэхэд хучуур бус эсдийн 3-аас бага хувийг эозинофил брдлж байвал, эсвэл ханиалга эмпирик кортикостероид эмчилгээнд сайжрахгй байвал эозинофилийн бронхитийг гйсгэж болно.
Тэсвэртэй, хэц архаг ханиалга
Хамрын араас салс шрэх хамшинж, багтраа болон ходоод-улаан хоолойн срг вчин зэрэг нь архаг ханиалгын хамгийн тгээмэл шалтгаанууд тул тэсвэртэй, хэц архаг ханиалгыг эмчлэх эхний алхам нь хамгийн тгээмэл алдаануудыг (Хснэгт 4) тооцох юм. Бидний туршлагад,35 энэх тгээмэл тргдлдээс зайлсхийж чадахгй байх нь архаг ханиалгыг хэц болгох шалтгаан болдог. Нэгэнтээ эмчилгээнд гарсан боломжит алдааг тодруулсны дараа цээжний рентген зурагт мэдэгдээгй цээжний хндийн эмгэгдийг (жишээ нь, гуурсан хоолой тэлэх вчин,44 бронхиолит,44 зн ховдлын дутагдал35) нэлэх зорилгоор нэмэлт лабораторийн шинжилгээнд1 (жишээ нь, цэрний шинжилгээ, барийн тодосгогч бхий эзофагографи, улаан хоолойн pH-ийн 24 цагийн хяналт, эзофагоскопи, ходоод суллах шинжилгээ, цээжний ндр нягтшилт компьютер томографи, бронхоскопи,43 инвазив бус зрхний шинжилгээ) болон нарийн мэргэжлийн эмч р илгээх ёстой.
Ном зй
1. Irwin RS, Boulet L-P, Cloutier MM, et al. Managing cough as a defense mechanism and as a symptom: a consensus panel report of the American College of Chest Physicians. Chest 1998;114:Suppl:133S-181S.
2. French CL, Irwin RS, Curley FJ, Krikorian CJ. The impact of chronic cough on quality of life. Arch Intern Med 1998;158:1657-61.
3. Curley FJ, Irwin RS, Pratter MR, et al. Cough and the common cold. Am Rev Respir Dis 1988;138:305-11.
4. Diehr P, Wood RW, Bushyhead JB, Krueger L, Wolcott B, Tompkins RK. Prediction of pneumonia in outpatients with acute cough — a statistical
approach. J Chronic Dis 1984;37:215-25.
5. Sperber SJ, Hendley JO, Hayden FG, Riker DK, Sorrentino JV, Gwaltney JM Jr. Effects of naproxen on experimental rhinovirus colds: a randomized,
double-blind, controlled trial. Ann Intern Med 1992;117:37-41.
6. Hayden FG, Diamond L, Wood PB, Korts DC, Wecker MT. Effectiveness and safety of intranasal ipratropium bromide in common colds: a randomized,
double-blind, placebo-controlled trial. Ann Intern Med 1996; 125:89-97.
7. Gustafson LM, Proud D, Hendley JO, Hayden FG, Gwaltney JM Jr. Oral prednisone therapy in experimental rhinovirus infections. J Allergy Clin Immunol 1996;97:1009-14.
8. Puhakka T, Makela MJ, Malmstrom K, et al. The common cold: effects of intranasal fluticasone propionate treatment. J Allergy Clin Immunol
1998;101:726-31.
9. Jackson JL, Peterson C, Lesho E. A meta-analysis of zinc salts lozenges and the common cold. Arch Intern Med 1997;157:2373-6.
10. Macknin ML, Piedmonte M, Calendine C, Janosky J, Wald E. Zinc gluconate lozenges for treating the common cold in children: a randomized
controlled trial. JAMA 1998;279:1962-7.
11. Prasad AS, Fitzgerald JT, Bao B, Beck FW, Chandrasekar PH. Duration of symptoms and plasma cytokine levels in patients with the common
cold treated with zinc acetate. Ann Intern Med 2000;133:245-52.
12. Irwin RS, Curley FJ, Bennett FM. Appropriate use of antitussives and protussives: a practical review. Drugs 1993;46:80-91.
13. Ciprandi G, Buscaglia S, Catrullo A, Marchesi E, Bianchi B, Canonica GW. Loratadine in the treatment of cough associated with allergic rhinoconjunctivitis. Ann Allergy Asthma Immunol 1995;75:115-20.
14. Gwaltney JM Jr, Phillips CD, Miller RD, Riker DK. Computed tomographic study of the common cold. N Engl J Med 1994;330:25-30.
15. van Buchem FL, Knottnerus JA, Schrijnemaekers VJJ, Peeters MF. Primary-care-based randomised placebo-controlled trial of antibiotic treatment
in acute maxillary sinusitis. Lancet 1997;349:683-7.
16. Williams JW Jr, Simel DL, Roberts L, Samsa GP. Clinical evaluation for sinusitis: making the diagnosis by history and physical examination. Ann Intern Med 1992;117:705-10.
17. Smyrnios NA, Irwin RS, Curley FJ. Chronic cough with a history of excessive sputum production: the spectrum and frequency of causes, key
components of the diagnostic evaluation, and outcome of specific therapy. Chest 1995;108:991-7.
18. Mello CJ, Irwin RS, Curley FJ. Predictive values of the character, timing, and complications of chronic cough in diagnosing its cause. Arch Intern Med 1996;156:997-1003.
19. Gonzales R, Steiner JF, Sande MA. Antibiotic prescribing for adults with colds, upper respiratory tract infections, and bronchitis by ambulatory care physicians. JAMA 1997;278:901-4.
20. Madison JM, Irwin RS. Chronic obstructive pulmonary disease. Lancet 1998;352:467-73.
21. Gonzales R, Steiner JF, Lum A, Barrett PH Jr. Decreasing antibiotic use in ambulatory practice: impact of a multidimensional intervention on the treatment of uncomplicated acute bronchitis in adults. JAMA 1999; 281:1512-9.
22. Teramoto S, Matsuse T, Ouchi Y. Clinical significance of cough as a defense mechanism or a symptom in elderly patients with aspiration and diffuse aspiration bronchiolitis. Chest 1999;115:602-3.
23. Hamory BH, Sande MA, Sydnor A Jr, Seale DL, Gwaltney JM Jr. Etiology and antimicrobial therapy of acute maxillary sinusitis. J Infect Dis 1979;139:197-202.
24. Wright SW, Edwards KM, Decker MD, Zeldin MH. Pertussis infection in adults with persistent cough. JAMA 1995;273:1044-6.
25. Yaari E, Yafe-Zimerman Y, Schwartz SB, et al. Clinical manifestations of Bordetella pertussis infection in immunized children and young adults.
Chest 1999;115:1254-8.
26. Irwin RS. Cough. In: Irwin RS, Curley FJ, Grossman RF, eds. Diagnosis and treatment of symptoms of the respiratory tract. Armonk, N.Y.:
Futura Publishing, 1997:1-54.
27. Palombini BC, Villanova AC, Araujo E, et al. A pathogenic triad in chronic cough: asthma, postnasal drip syndrome, and gastroesophageal reflux disease. Chest 1999;116:279-84.
28. Marchesani F, Cecarini L, Pela R, Sanguinetti CM. Causes of chronic persistent cough in adult patients: the results of a systematic management
protocol. Monaldi Arch Chest Dis 1998;53:510-4.
29. Hoffstein V. Persistent cough in nonsmokers. Can Respir J 1994;1:40-7.
30. Brightling CE, Ward R, Goh KL, Wardlaw AJ, Pavord ID. Eosinophilic bronchitis is an important cause of chronic cough. Am J Respir Crit Care Med 1999;160:406-10.
31. Pratter MR, Bartter T, Akers S, DuBois J. An algorithmic approach to chronic cough. Ann Intern Med 1993;119:977-83.
32. Irwin RS, Curley FJ, French CL. Chronic cough: the spectrum and frequency of causes, key components of the diagnostic evaluation, and outcome of specific therapy. Am Rev Respir Dis 1990;141:640-7.
33. Balter MS. Hemoptysis. In: Irwin RS, Curley FJ, Grossman RF, eds. Diagnosis and treatment of symptoms of the respiratory tract. Armonk, N.Y.: Futura Publishing, 1997:155-97.
34. Irwin RS, French CL, Curley FJ, Zawacki JK, Bennett FM. Chronic cough due to gastroesophageal reflux: clinical, diagnostic, and pathogenetic aspects. Chest 1993;104:1511-7.
35. Irwin RS, Corrao WM, Pratter MR. Chronic persistent cough in the adult: the spectrum and frequency of causes and successful outcome of specific therapy. Am Rev Respir Dis 1981;123:413-7.
36. Pratter MR, Hingston DM, Irwin RS. Diagnosis of bronchial asthma by clinical evaluation: an unreliable method. Chest 1983;84:42-7.
37. McGarvey LPA, Heaney LG, Lawson JT, et al. Evaluation and outcome of patients with chronic non-productive cough using a comprehensive
diagnostic protocol. Thorax 1998;53:738-43.
38. Irwin RS, Zawacki JK. Accurately diagnosing and successfully treating chronic cough due to gastroesophageal reflux disease can be difficult. AmJ Gastroenterol 1999;94:3095-8.
39. Gibson PG, Dolovich J, Denburg J, Ramsdale EH, Hargreave FE. Chronic cough: eosinophilic bronchitis without asthma. Lancet 1989;1:
1346-8.
40. Irwin RS, French CL, Smyrnios NA, Curley FJ. Interpretation of positive results of a methacholine inhalation challenge and 1 week of inhaled bronchodilator use in diagnosing and treating cough-variant asthma. Arch Intern Med 1997;157:1981-7.
41. Kerr P, Shoenut JP, Millar T, Buckle P, Kryger MH. Nasal CPAP reduces gastroesophageal reflux in obstructive sleep apnea syndrome. Chest
1992;101:1539-44.
42. Shoenut JP, Kerr P, Micflikier AB, Yamashiro Y, Kryger MH. The effect of nasal CPAP on nocturnal reflux in patients with aperistaltic esophagus.
Chest 1994;106:738-41.
43. Markowitz DH, Irwin RS. Is bronchoscopy overused in the evaluation of chronic cough? Bronchoscopy is overused. J Bronchol 1997;4:332-6.
44. Schaefer OP, Irwin RS. Chronic cough due to clinically “silent” suppurative disease of te airways: a new clinical entity. Am J Respir Crit Care Med 1999;159:Suppl:A830. abstract.
Нийтлэлийн нээгдсэн тоо: 751
